بانجیتار چیست؟ تاریخچه مختصر بانجوی شش سیم

بانجیتار یا بانجوی شش سیم چیست؟

آیا میشه این ساز را یک نوع بانجو به حساب آورد؟ آیا با قلمه زدن دسته گیتار به بدنه بانجو میشه بانجو شش سیم درست کرد؟!! سوالات عجیب و خنده دار از این قبیل!

در میان بانجیست ها اختلاف نظر در مورد این ساز عجیب هست که من رو به عنوان یه بانجتاریست ( اگه بشه این کلمه رو استفاده کرد) تازه کار وادار کرد که تحقیق کوچیکی در این رابطه بکنم.

بعضی ها بانجوی شش سیم را یک مدل یا ابزار بازاریابی برای متنوع کردن بازار فروش بانجو به حساب می آرند، بعضی ها هم بانجیتار را راه حلی برای گیتاریست های تنبل می‌دونن که میخوان از صدای لطیف و شیرین بانجو لذت ببرند بدون اینکه لازم باشه یک ساز جدید یاد بگیرند. بعضی از نوازندگان هم از بانجیتار به عنوان یک گذار بسیار عاقلانه از گیتار به بانجوی پنج سیم یاد می کنن.

قدمت بانجوی شش سیم به بیش از یک قرن پیش برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرده زمانی که محبوبترین ساز فرت دار در آمریکا ماندولین بود و جز بانجو در حال قاپیدن جای آن در جای جای موزیک جز بود. جالبه که در ان زمان گیتار اصلا محبوبیت بانجو وماندولین را نداشت. به طور کلی فهمیدم که بانجوی شش سیم به دو شکل تولید می‌شده که میونشون فقط یکی تجاری سازی شده و در جهان به فروش میرسه که هر دو ر .

ZITHER بانجوی ۶سیم

بعضی از بانجو‌های شش سیم براساس بانجوی پنج سیم معمول طراحی شده اند. به این صورت که سیمdrone را حفظ کرده اند ولی یک سیم بیس بین سیم Drone و سیم چهارم (بم ترین سیم بر روی مدل پنج سیم) قرارداده شده است. به این شکل میتونستن نت‌های پایین نظیرG را بسته به نوع کوک ساز بنوازن و تقریبا دامنه کامل نت های گیتار با این نوع بانجوی شش سیم قابل نواختن بود.

به نظر میرسه که گیتاریست های اروپایی خیلی با این ساز حال کرده بودند چون خیل بزرگی از اونها Zither به دست شدند و سعی کردند که اون رو مثل گیتار کلاسیک بنوازن! از طرفی دیگه پنج سیمه (بانجوی پنج سیم) نواز ها‌ی سنتی آمریکا هم بیکار ننشستن و با کمی شخصی سازی از صدای زیبای سیم drone ، آن در موزیک سنتی آمریکایی استفاده کردند.

صاحبان این ساز ها اسامی عجیب و غریبی به این ساز دادن نظیر Banjitar‌ یا Guitjo که میان آن ها قابل درک ترین بانجوی شش سیم بود که در حال حاضر مدل droneless را هم همین خطاب میکنن. Zither ها عمرشون به زمان ما بانجیست های مدرن تر قد نداد ودر حال حاضر تعداد معدودی از اینzither ها با سیم drone در دنیا موجود هست.

Singerland 6 string Banjo

بانجو های الهام گرفته از Jazz

در زمانی که بانجو‌های Zither در اروپا داشتن محبوب ومحبوب تر می‌شدند، جز نوپا و همینطور نوازندگی بانجو متاثر از جز در آمریکا توجه روز افزون پیدا کرده بود. این در واقع شروع همان جریانی بود که به جز نیواورلان یا Dixieland معروف شد. در آن زمان اهمیت و محبوبیت بانجو به همان اندازه گیتار در موزیک rock&Roll بود. اما پراستفاده ترین بانجو در جز بانجوی تنور چهار سیم بود که سیم drone‌آن حذف شده بود. دلیلش هم این بود که موزیک جز از هارمونی خاصی پیروی می‌کرد که در آن تک صدای شیطون، زنگی و تکرار شونده‌ی سیم drone‌ جایی نداشت.

بانجوهای تنور فقط می‌توانستند نوت های بالا و نسبتا بالا رو ایجاد کنن. این کمبود را نوازندگان جزی که می‌خواستند محدوده صدای بیشتری را تجربه کنن با بانجوی ۶ سیم بدون سیم drone جبران کردند. با توجه به کوک ساز، یک بانجوی شش سیم می‌تواند صدا را تا یک اکتاو زیر سایر بانجو ها پایین بیاره و در نتیجه توناتلیته کامل تری را برای نوازنده ایجاد می‌کنه. اینطور شد که نوازنده های جز کم کم قانع و جذب این نوع بانجوی به درد بخور شدند.

شاید این موضوع به ذهن شما هم خطور کنه که اون موقع ها بقدری محبوبیت بانجوی سنتی (پنج سیم) و چهار سیم تنور بالاتر از گیتار بود که هیچ آهنگ ( یا همون تِرَک) بنامی روی هیچ نوع ساز شش سیم ساخته نشده بود به همین دلیل این بانجوی ۶ سیم تازه وارد راه خیلی طولانی داشت تا به عنوان یک ساز مستقل قد علم کنه و میبایست سال ها به بانجیست های تنور سرویس میداد !

بعضی ها حتی اعتقاد دارن زمانی‌که گیتار در جز محبوب و معمول شد، بانجیست های جز به بانجوی چهار سیم تنور یورش آوردند. حدس بزنین چرا؟ برای اینکه بتونن صدای گیتار رو بدون اینکه نیاز باشه ساز جدید یاد بگیرن از همون بانجو در بیارن ! یاد چیزی نیوفتادین؟! حالا کی تنبله، ما بانجوی شش سیم زن ها که قبلا گیتار میزدیم یا بانجیست های پنج سیم دو آتیشه که نمیخوان گیتار یاد بگیرن! فک کنم هیچ کدوممون.

بعضی از منابع میگن که نوازنده جز نامدارReinhardt Django از جمله افرادی بود که ‌بانجوی شش سیم بدون سیم drone‌یا همان drone-less را نواخت. از موزیسیسن های معروف دیگه ای که در بدست گرفتن بانجوهای شش سیم بدون drone پیش قدم شد Jonny St. Cyr از گروه king Oliver’s Creole Jazz Band بود که در آن زمان Louis Armstrong هم باهاشون همکاری می‌کرد. البته در منبع گفته شده که این موزیسین، ساز را برای خودش شخصی سازی (customize)کرده بود.

جالبه که بدونین عکس هایی از بانجو های شش سیم آلمانی قبل از جنگ جهانی دوم هم پیدا شده. بانجو های تنور چهار سیم هم در آخر تقریبا عاقبت شش سیم های Drone‌ دار را پیدا کرد. چهار سیم های بیچاره هم بعد از اینکه گیتار جایگاه بانجو را در دنیای موزیک عامه پسند گرفت، منزوی شد و صدای تنور آن عمدتا محدود شد به موزیک های فولکلور ایرلندی.

این هم یه مثال خیلی دلچسب از بانجوی ۶ سیم drone less امروزی از شرکت Deering ساخت آمریکا !